Introductie over de auteur
Sh. Dr. Ramadan al-Bouti د. رمضان البوطي
Shaykh al-Bouti werd in 1960 benoemd tot docent aan de Faculteit der Sharia aan de Universiteit van Damascus. Hij ging naar de Al Azhar Universiteit voor een doctoraat in de Sharia en promoveerde in 1965. Hij keerde terug als docent aan de Universiteit van Damascus in 1965 en werd uiteindelijk de decaan van de Faculteit van de Sharia aan dezelfde universiteit van 1977 tot 1983. Vervolgens werd hij docent rechtsvergelijking en godsdienstwetenschappen aan de Universiteit van Damascus; enige tijd was hij ook de decaan van de faculteit Sharfa. Al-Bouti was hoogleraar rechtsvergelijking en werkte als docent aan de islamitische geloofsbelijdenis (aqiedah) en de biografie van Mohammed (seerah).
Sh. Dr. Ramadan al-Bouti د. رمضان البوطي
Shaykh al-Bouti werd in 1960 benoemd tot docent aan de Faculteit der Sharia aan de Universiteit van Damascus. Hij ging naar de Al Azhar Universiteit voor een doctoraat in de Sharia en promoveerde in 1965.
Dr. Sa’id Ramadan al-Bouti rh, behoorde tot een van de grote denkers en geleerden van zijn tijd. Hij was een baken van licht en kennis inzake wetenschap, onderwijs en denken. Hij verliet deze wereld en liet een grote intellectuele erfenis achter. Hij was zelf zeer geïnteresseerd in geloofsdoctrines en filosofie. Als jurist werd hij beschouwd als de felste geleerde in zijn verdediging van de islamitische jurisprudentie en Ash’ari doctrine. Hij was een van de weinigen die de hedendaagse salafistische school confronteerde met scherpe bezwaren en solide wetenschappelijke kritiek. Hij wijdde een heel boek hieraan met de titel “Het salafisme: een gezegende tijd, geen islamitische doctrine“. السلفية مرحلة زمنية مباركة لا مذهب إسلامي
Het boek van sh. Dr. Ramadan al-Bouti is uitgegeven door meerdere uitgeverijen en is origineel in het Arabisch uitgegeven. Hij ontleedt hierin de Salafistische beweging qua standpunten en licht de vele afwijkingen toe met bewijsvoering onder andere de standpunten van sh. Ibn Taymiyyah (moge Allah hem vergeven). Het boek is te vinden op het internet.
Introductie tot het salafisme
De manier waarop shaykh Dr. Muhammad Sa’id Ramadan al-Bouti rh, het onderwerp salafisme behandelde, is analytisch en academisch. Shaykh al-Bouti behandelde het vanuit het oogpunt dat het salafisme een overbodig uitgangspunt is, waar absoluut geen behoefte noch nood aan is. Om het nader te verduidelijken, het bestaan van de moslims als een verenigde groep, de groep van Ahl al-Sunnah wa’l-Jama’ah, maakt het voor ons onnodig om een nieuw kader (salafisme) te stichten dan wel uit te vinden, zeker wanneer het negatieve gevolgen heeft voor de eenheid van de gemeenschap (ummah) en de realiteit waarin zij leeft.
Shaykh al-Bouti koos ervoor om te praten over de fundamenten van deze beweging, om aan te tonen dat het huidige salafisme er eigenlijk helemaal niet hoort te zijn. Hij vermeed in zijn onderzoek om te praten over wat uit deze nieuwe beweging voortvloeide aan ideeën en (extreme) opinies die heden door Salafisten worden uitgedragen en waartoe deze beweging uitnodigt. [Hiervoor nodig ik de lezer uit tot een ander artikel waarin Fuqaha van de vier wetsscholen getuigenissen afleggen omtrent deze beweging.] Zijn focus legt hij voornamelijk op de weg die zij bewandelen qua principes en fundamenten waarop deze beweging bouwt. Zijn onderzoek zal de lezer aantonen dat het hedendaagse salafisme een geïnnoveerde groep is, eentje die daarnaast vele gevaren met zich meebrengt voor de welgesteldheid van de ummah. Hij brengt in zijn onderzoek veel bewijzen naar voren en belicht deze volgens de methodiek van de voorgangers (Salaf), moge God tevreden zijn met hen allemaal.
Omdat het onderwerp het salafisme betreft, begint sh. Dr. Ramadan al-Bouti met een uitleg van de term “de Salaf”. Hij benadrukte dat het een term is die onze gedachten terugvoert naar de eerste drie eeuwen: die van de generaties van de nobele metgezellen (Sahabah), hun rechtschapen volgelingen (Tabi’een) en hun volgelingen (Tabi’ Tabi’een). Als moslims verbinden we onze gedachten en onze wijze van leven aan navolging van de Salaf. Wij volgen hen na en binden ons vast aan de regels van hun begrip van de bronnen en houden ons aan waar zij het allen, of de meesten van hen, over eens waren als het gaat om de fundamenten van het geloof en gedragsregels.
Het volgen van de Salaf
Het volgen van de Salaf is niet vanwege de chronologische volgorde, namelijk in de zin dat wij de latere generaties zijn (Khalaf) en zij de voorgangers (Salaf) en wij hen daarom moeten volgen, maar meer omdat zij de besten waren die het Woord van God begrepen en de Sunnah van de Boodschapper onderkenden. Het volgen van de Salaf gebeurt evenmin niet door zich te beperken aan de letterlijkheid van woorden die zij uitten of slechts het innemen van bepaalde standpunten die zij hadden, puur omdat zij dat zelf ook niet deden. Het vindt echter plaats door zich te houden aan wat zij oordeelden, zich baserend op de stelregels voor uitleg van de bronnen, de interpretatie van teksten die zij gebruikten, de beginselen van ijtihad en het bestuderen van de fundamenten en regels. [Voor voorbeelden hiervan verwijs ik de lezer naar het artikel onderaan.]
Verwijzend naar deze regels en beginselen, zei sh. al-Bouti:
“Het (navolgen van deze stelregels die de Salaf hanteerden) is de plicht van moslims in elk tijdperk. Het navolgen van deze stelregels is dus niet beperkt tot verwijzing naar de Salaf op een manier zodat de Khalaf buitengesloten worden, maar de Khalaf vormen een overbruggende grens (qua tijdperk), waarbij zij overeenkomen qua dezelfde stelregels en beginselen. Dit is ondanks dat er door de tijden en rijken heen verschillen bestonden onder de moslims [binnen het kader van de Ahl al-Sunnah, zoals de Ash’ari, Maturidi, Hanafi, Shafi’i, Maliki en Hanbali scholen].”
Het is volgens de auteur dus volstrekt onjuist om het woord “Salaf” te hanteren als een slogan om er vervolgens een nieuwe definitie van te maken waartegen de islamitische jurisprudentie van de juristen (Fiqh) wordt afgewogen, evenals de islamitische geloofsopvattingen. Het “salafisme” is dus een term waaronder, door gebruik ervan een aparte definitie volgt, slechts een bepaalde groep moslims valt (heden bekend als Wahhabieten, Salafieten, neo-Athari, neo-Hanbali), een nieuwe islamitische groepering die kan worden toegevoegd aan de rij van opposerende moslimgroepen van deze tijd.
[De unieke denkwijze van de Salafisten (neo-Athari), leidde tot een beweging die de islamitische wereld deed splijten. Dit is iets waar het Britse koninkrijk dankbaar gebruik van maakte. Zij ondersteunde en hielp deze beweging zich te verspreiden op het Arabische schiereiland, hetgeen zorgde voor de ondergang van het islamitische rijk en de val van Palestina. Hierover vermeldt sh. Dr. Ramadan al-Bouti:
“Het Wahhabisme/Salafisme was een van de drie splijtzwammen die Groot-Brittannië in de islamitische wereld had geplaatst.”
Sh. Dr. Ramadan al-Bouti verduidelijkt hierna wat het voorgaande punt verder beaamt, namelijk dat de wijze van definiëren van het Salafisme zelf niet bij de voorgangers voorkwam. De Salaf vatten het concept van het salafisme niet op als een manifestatie van een bepaalde persoonlijkheid of een bepaalde denkwijze die uniek was voor hen alleen, waarmee zij zich onderscheidden van andere moslims. Zij schiepen geen barrière die hen scheidde van de overweldigende meerderheid van de ummah. De benadering die de Salaf echter hadden om het Boek van Allah te begrijpen, is de benadering van alle moslims wanneer zij het toepassen in de islam. Het was dus geen identiteit van een specifieke groep onder de moslims in het algemeen.
Het onderscheid tussen salafisme en het tijdperk van de Salaf
Op deze wijze maakt sh. Dr. Ramadan al-Bouti duidelijk wat het verschil is tussen het salafisme en de volgelingen van de Salaf. Om dit voor de lezer verder te verduidelijken geeft hij een voorbeeld:
Het is zoals het verdelen van de moslims door te stellen dat wij “Mohammedanen” zijn en te zeggen dat wij “moslims” zijn.
Dit is het onderscheid waar oriëntalisten en westerlingen over het algemeen op aandringen. Omdat het woord Mohammedanen beladen is met een betekenis van het neigen naar de persoon Mohammed, vrede en zegeningen zijn met hem, waarbij alles draait om zijn persoon en een soort fanatisme met betrekking tot zijn ideeën. Als contrast is het woord moslims, een uitdrukking voor de onderwerping aan Gods gezag, Zijn heerschappij en acceptatie van alles wat tot ons kwam via Zijn nobele Boodschapper.
Dezelfde verdraaiing en misleiding is van toepassing wanneer salafisten het woord salafisme gebruiken. Het navolgen van het Salafisme houdt dus in realiteit in dat zij er een eigen doctrine op na houden die uniek is voor hen en hun persoonlijkheid uitdrukt. Het houdt ook in dat zij die deze doctrine aanhangen, anders zijn dan de overigen en hiermee alle andere moslims uitsluiten, namelijk dat alleen zij de ware islam vertegenwoordigen en alleen zij op het rechte pad zijn. [Dit is tevens de stelling geweest van de salafistische leider Muhammad bin ‘Abd ul-Wahhab]. Dr. Ramadan al-Bouti concludeert dat vanwege de houding die de salafisten innemen, de islam in realiteit een volgeling wordt van deze beweging, in plaats van dat zij de islam volgen.
Wat betreft het volgen van de Salaf, zoals dat wel het geval is voor de rest van de ummah, zegt al-Bouti dat dit inhoudt dat we diegenen eren en navolgen die de Boodschapper heeft bevolen te eren en na te volgen: de mensen van de eerste drie eeuwen en degenen die in volle toewijding de religie van Allah navolgden en die zich vastklampten aan de ware volgers van de religie. Dit wordt gevonden in het navolgen van het begrip van de islam, door hen na te volgen die de juiste principes en stelregels hanteerden om de Qur’an en Sunnah te begrijpen, zoals gekomen van de Salaf.
Dit is waarom het salafisme een gehechtheid is aan individuen, terwijl het volgen van de Salaf eigenlijk een gehechtheid aan een methodiek en een onderwerp hoort te zijn. Het eerstgenoemde (Salafisme) is een geïnnoveerde illusie en bestond niet in het tijdperk van de rechtgeleide voorgangers; en het tweede is verplicht gesteld door de Boodschapper van God ﷺ, hetgeen een integraal onderdeel is van de normen van islamitisch begrip en gedragscode.
De Salafiyyah of Wahhabiyyah?
Shaykh al-Bouti rh. legt verder uit dat de oorsprong van het woord salafisme (de huidige variant) terug te voeren is op de volgelingen van de Wahhabitische sekte. De Wahhabieten raakten verontrust dat met het gebruik van het woord Wahhabisme, dit het beeld zou geven (voor het onwetend publiek) dat het een doctrine betreft die afkomstig is van (hun Mujaddid en herlever) Muhammad ibn ‘Abd ul-Wahhab, de naam van de stichter van de Wahhabi sekte. Ze veranderden hierop de slogan Wahhabiyyah in Salafiyyah, zodat dit geassocieerd zou worden met een doctrine die de salafisten als correct beschouwen, en dat alleen zij de ware vaandeldragers zijn van het juiste credo buiten de anderen, en de ware hoeders zijn van het credo van de voorgangers (al-Firqah al-Najiyah). (scan)
[De Wahhabiyyah hanteren de tactiek van het wijzigen van slogans veelvuldig. Zodra een term waarom zij bekend staan ontbloot wordt met de werkelijkheid, veranderen zij van slogan. In Nederland zijn de salafisten in de afgelopen jaren daarom afgestapt van het woord salafisme, en hanteren zij de slogan (neo-)Athari of Hanbali, verwijzend naar hen die de Athar (bronnen) letterlijk nemen, echter op een manier die de islam niet voorschrijft, terwijl de Athariyyah hier rein van zijn (zie artikel). Ze dragen in realiteit exact dezelfde standpunten en leerstellingen uit die de Wahhabiyyah en salafisten uitdragen en kennen dezelfde oorsprong. Ze promoten hierbij dezelfde geleerden, imams, predikers en dezelfde intolerantie qua ‘Aqidah en Fiqh. Zodoende bekritiseren zij de Asha’irah en Maturidiyyah soms openlijk en soms op een manier die voor onwetende studenten niet op te merken is, namelijk door hen niet bij naam te noemen, doch wel de leerstellingen aan te vallen. Waar ze voornamelijk in overeenkomen is de definitie van Tawhid en de vele Fatawa van Takfir en Tadlil. Het is daarom niet verrassend dat zij vanwege dezelfde doctrine de overgrote meerderheid van de moslims als tegen de Qur’an en Sunnah zien, exact zoals de Wahhabiyyah dat deden.]
Aan het einde van zijn boek concludeert dr. Muhammad Sa’id Ramadan al-Bouti dat deze mensen het recht hebben om elke mening te uiten en de idjtihad te doen die zij willen, dat is hun zaak [iets waar zij zelf rekenschap voor zullen afleggen]. Echter wat zij zeker niet zouden moeten doen is van hun perceptie en unieke doctrine een manifestatie maken van de “ware” religie waaraan geen ontsnapping mogelijk is, behalve dat moslims beschuldigd worden van ongeloof, polytheïsme en dwaling [zoals hun imams en predikers dat massaal doen of indirect promoten].
Met dank aan Sidi Harun Verstaen voor het vertalen van het artikel van br. Ahmed al-Gabaly. Het is aangevuld door Sh. Mohamed Yaseen Khan al-Azhari.
Zó gelooft een moslim
Heb je altijd willen weten … hoe gelooft een moslim nou eigenlijk? In dit boek word je dat op een makkelijke manier uitgelegd.
