Het jaarlijkse ritueel: de Mawlid is een innovatie
De islamitische maand Rabi’ al-Awwal staat in teken van de geboorte van de geliefde Profeet ﷺ. Onze vrome voorgangers en geleerden herdachten zelf de geboorte van de Profeet ﷺ. Het is namelijk sinds de 4e en de 5e eeuw Hijri dat onze vrome voorgangers deze dag hebben herdacht. Deze herdenking is consistent door de eeuwen heen in standgehouden en grootschalig door islamitische rijken herdacht als een dag waarin de gunst van Allah ﷻ tot ons kwam.
Veel geleerden en Fuqaha lichten de toelaatbaarheid van de herdenking van de Profeet in hun boeken toe. Het is in dit artikel niet de bedoeling om het onderwerp Fiqh technisch te ontleden, maar we zullen dit voor het begrip kort toelichten, zodat het begrip ‘ritueel’ inzake de Mawlid in de juiste context geplaatst wordt.
Tijdens de herdenking van de nobele Profeet ﷺ verrichten moslims voornamelijk vrijwillige goede daden, zoals het geven van kleding en eten aan weeskinderen, het schenken van Sadaqah (donatie), bijeenkomen in de moskee voor lezingen, het reciteren van de Quran, of delen zij gratis islamitische boeken uit. We zullen later in het artikel ook de Haram zaken bespreken die hier niet toe behoren.
Waarom mag je vrijwillige goede daden in algemene zin uitvoeren?
Het verrichten van goede daden, zoals een vrijwillig gebed lezen (Nafl), de Quran reciteren, de weeskinderen kleden en voeden etc., is vanuit de islamitische traditie bewezen als een goede daad. Het gebod, of het aansporen om deze daden te verrichten, is in algemene zin voorgeschreven (Mutlaq) en kan dus altijd verricht worden. Hier vallen de uitzonderingen buiten die door de nobele Profeet ﷺ expliciet zijn verboden.
Het aansporen tot het zich ontfermen over weeskinderen, de recitatie van de Quran etc., is namelijk Mutlaq in bewoording: Er is van de nobele Profeet namelijk geen instructie gekomen om dit te beperken tot een bepaalde aangelegenheid, tijd of dag. Dit geldt ook voor de vele goede daden in onze godsdienst.
Mag je de gunsten van Allah herdenken en Hem hiervoor dankbaar zijn?
Het is, sterker nog, vermeld op veel plekken in de Quran en gedocumenteerd in de boeken van Fiqh. De geleerden die deze mening hebben, deduceren dit dus uit de islamitische bronnen. Er zijn namelijk zeer overduidelijke aanwijzingen aanwezig die de legaliteit hiervan uit de Quran en Sunnah aantonen. Het herdenken van de gunsten van Allah ﷻ is in algemene zin geboden in de Quran:
ٱذْكُرُوا۟ نِعْمَتَ ٱللَّهِ عَلَيْكُمْ
“…herdenk de gunst(en) van jullie Heer op je…” 2.231
Is de komst van de Profeet een gunst?
Hierover meldt de Quran in expliciete zin:
لَقَدْ مَنَّ ٱللَّهُ عَلَى ٱلْمُؤْمِنِينَ إِذْ بَعَثَ فِيهِمْ رَسُولًا مِّنْ أَنفُسِهِمْ يَتْلُوا۟ عَلَيْهِمْ ءَايَـٰتِهِۦ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ ٱلْكِتَـٰبَ وَٱلْحِكْمَةَ وَإِن كَانُوا۟ مِن قَبْلُ لَفِى ضَلَـٰلٍ مُّبِينٍ
“Voorzeker heeft Allah de gelovigen begunstigd daar Hij vanuit hun midden een Boodschapper zond die Zijn verzen voor hen reciteert en hen zuivert en hen het Boek en wijsheid onderwijst, en voorzeker waren zij daarvoor in open dwaling.” 3.164
Het herdenken van de geboorte van de Profeet ﷺ is daarnaast ook bewezen als een gunst door de Profeet ﷺ zelf. Hij ﷺ herdacht zijn geboorte en bedankte Allah ﷻ voor deze gunst middels een vrijwillige goede daad. Hierover wordt overgeleverd:
عن أبي قتادة رضي الله عنه أن رسول الله صلى الله عليه وسلم: سئل عن صوم يوم الإثنين فقال: “ذلك يوم ولدت فيه، ويوم بعثت أو أنزل علي فيه” رواه مسلم.
Abu Qatadah (moge Allah ﷻ tevreden met hem zijn) heeft overgeleverd: De Boodschapper van Allah ﷺ werd gevraagd over het vasten op maandag. Hij zei:
“Dat is de dag waarop ik werd geboren en de dag waarop ik gezonden werd of de Openbaring ontving.” Muslim – Riyad as-Salihin, 1255
De Profeet ﷺ geeft hier expliciet aan dat hij zijn geboortedag herdacht en uit dank vastte voor Allah ﷻ. Hij verrichtte dus vrijwillig een goede daad om een gunst van Allah ﷻ te herdenken.
Wanneer de Quran zelf getuigt dat de komst van de Profeet ﷺ een gunst is, de Profeet ﷺ dit zelf herdenkt en koppelt aan een vrijwillige goede daad, is er niets op tegen de komst van de Profeet ﷺ te herdenken. Dit is namelijk in lijn met de Quran en Sunnah en direct hiervan afgeleid.
De Mawlid is een innovatie Bidah
Het enige verschil hierin is dat de Mawlid herdenking jaarlijks wordt gedaan in een aangewezen maand (Rabi al-Awwal) en middels verscheidene goede daden die elk op zich afzonderlijk als legitiem zijn bewezen. We zullen daarom in dit artikel de focus leggen op de legaliteit voor het aanwijzen van een dag voor goede daden en hoe de geleerden hierover spraken.
Kantnoot: De geleerden, die de geboortedag van de Profeet ﷺ herdenken met vrijwillige aanbiddingen van Allah ﷻ, doen dit niet specifiek op één dag, maar verspreid over de maand Rabi’ al-Awwal. Echter, de hypothetische vraag is, al zou dit specifiek op één dag gebeuren, zoals bijvoorbeeld de 12de van deze maand, hoe verhaalt dit zich binnen de grenzen van de Quran en Sunnah? Is het herdenken van de geboortedag van de Profeet ﷺ met vrijwillige goede daden een verdoemd ‘ritueel’, zoals een minderheid in deze tijd dat claimt?
Let op: Het is belangrijk om te onderscheiden dat de geleerden, Fuqaha en Muhaddithin, wanneer zij de legaliteit hiervan stellen, ze dit te allen tijde doen vanuit de positie dat het niet Fard of Wajib is om vrijwillige goede daden aan te wijzen voor een bepaald tijdsbestek. Dit is een cruciaal verschil voor de uitkomst in Fiqh regel.
De verscheidene goede daden in kwestie
Het is ook belangrijk dat de lezer in acht neemt over welke soort daden we spreken wanneer de geboorte van de Profeet ﷺ wordt herdacht, omdat het verrichten van Haram daden tijdens een herdenking, de bijeenkomst Haram maken. Dit is een van de redenen welke ertoe geleid heeft dat sommige geleerden van de Ahl al-Sunnah de Mawlid in deze context afwezen. Dit aspect zal later in het artikel behandeld worden.
De goede daden die in algemene zin toegestaan zijn en op de Mawlid door moslims worden uitgevoerd, kennen vele vormen. Dit strekt zich uit van het voeden en kleden van de weeskinderen en armen, de recitatie van de Quran, het aansporen van mensen tot het goede, het onderwijzen van islamitische vakken, het vrijwillig bidden (Nafl zonder congregatie, op tijdstippen dat het kan), tot het uitdelen van eten. Hiernaast zijn er vele andere goede daden die door de Profeet ﷺ zijn aangeleerd of zijn afgeleid daarvan.
Wanneer deze handelingen geïsoleerd van de Mawlid uitgevoerd worden, is er geen enkele onenigheid onder de moslims dat het uitvoeren daarvan een goede zaak is. Elk van deze handelingen is op zichzelf een bewezen, geaccepteerde, goede daad. Het zijn immers praktijken die het hele jaar door gedaan worden, los van dat ze grootschalig gedaan worden in de maand Rabi’ al-Awwal.
Het aanwijzen van een dag voor goede daden vanuit de islamitische traditie
We zien dat moslims tijdens de Mawlid herdenking bezig zijn met vrijwillige goede daden, maar dat dit voornamelijk grootschalig gedaan wordt in de maand Rabi’ al-Awwal, of specifieker op de 12de van deze maand. De vraag die iemand kan stellen is, of het aanwijzen van een dag voor het verrichten van goede daden af te leiden is uit de islamitische traditie?
Dit concept is in realiteit afgeleid van de praktijk van de dierbare metgezellen. Het is namelijk bewezen dat de dierbare metgezellen vaste momenten aanhielden voor het verrichten van aanbidding volgens eigen invulling.
In een overlevering in Sahih al-Bukhariyy staat vermeld:
كَانَ النَّبِىُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَاٰلِهٖ وَسَلَّمَ يَاْتِى مَسْجِدَ قُبَآءٍ كُلَّ سَبْتٍ مَاشِيًا وَرَاكِبًا وَ كَانَ عَبْدُ اللهِ ابْنُ عُمَرَ يَفْعَلُهٗ۔
„De Profeet ﷺ placht elke zaterdag naar de Masjid Qubaa΄ te gaan, lopend of middels een rijtuig. Zo ook placht ‘Abdullah Ibn ‘Umar deze traditie in acht te nemen door op dezelfde wijze daarnaartoe te gaan (in navolging van de Sunnah).”
De geleerde Ibn Hadjar al-Asqalaniyy rh. legt inzake de bovenstaande Hadith het volgende uit:
وَفِى هٰذَا الْحَدِيثِ عَلٰى اِخْتِلَافِ طُرُقِهٖ دَلَالَةٌ عَلٰى جَوَازِ تَخْصِيصِ بَعْضِ الْأَيَّامِ بِبَعْضِ الْأَعْمَالِ الصَّالِحَةِ وَ الْـمُدَاوَمَةِ عَلٰى ذٰلِكَ۔
„Ondanks de onenigheid in de ketens van deze Hadith, is er een aanduiding van de legaliteit dat enkele dagen aangewezen of vastgelegd kunnen worden voor enkele vrome daden, waarbij deze continu en blijvend op deze vastgestelde manier gepraktiseerd worden.” Fath al-Bari
De Hanafi geleerde Badr al-Deen al-Ayniyy rh. vermeldt inzake de Hadith het volgende:
فِيْهِ دَلِيلٌ عَلٰى جَوَازِ تَخْصِيصِ بِبَعْضِ الْأَيَّامِ بِنَوْعِ مِنَ الْـقُرْبِ وَهُوَ كَذٰلِكَ إِلَّا فِى الْأَوْقَاتِ النَّهْىِ عَنْهَا كَاالنَّهْىِ عَنْ تَخْصِيصِ لَيْلَةِ الْجُمُعَةِ بِقِيَامِ مِنْ بَيْنِ اللَّيَالِى أَوْ تَخْصِيصِ يَوْمِ الْجُمُعَةِ بِصِيَامِ مِنْ بَيْنِ الْأَيَّامِ۔
“In deze overlevering bevindt zich een bewijs dat het toegestaan is om enkele vrome handelingen (aanbidding van Allah ﷻ) aan te wijzen voor enkele dagen. En deze kwestie (nl. vrijwillige gebeden aanwijzen tot een dag) betreft een identiek geval. Echter, zaken waar expliciet een verbod over is geuit om op een specifiek vermeld moment te houden, zijn niet toegestaan. Zoals (alleen) de vrijdagavond vaststellen voor de Qiyam (قيام: vrijwillige gebeden) of (alleen) de dag van vrijdag vaststellen voor het vasten (vanwege het feit dat de geliefde Profeet ﷺ dit expliciet heeft verboden).” – ‘Umdah al-Qari
In een overlevering van Sahih al-Bukhariyy en Muslim Sjarief staat ook vermeld:
كَانَ عَبْدُ اللهِ ابْنُ مَسْعُودٍ يَذْكُرُ النَّاسَ فِى كُلِّ خَمِيسٍ ۔
„‘Abdullah Ibn Mas’ud placht elke donderdag de mensen te onderwijzen (toe te spreken).” Bukhariyy en Muslim
Het is belangrijk op te merken dat het aanhouden of vaststellen van de donderdag om de mensen toe te spreken, noch door Allah ﷻ, noch door de geliefde Profeet ﷺ is geboden, maar een eigen invulling is geweest van een dierbare metgezel in het licht van de Shari’ah.
Dit is in realiteit een nieuwigheid, iets dat niet expliciet door de nobele Profeet ﷺ is gedaan, maar in licht van de Quran en Sunnah is.
Het is vanwege het afwezig zijn van een expliciet verbod op het aanwijzen van een dag voor goede daden dat dit legitiem is om uit te voeren.
Let op: Wanneer de Profeet ﷺ iets niet expliciet heeft voorgedaan, of de nobele metgezellen, duidt dit niet per se aan dat de handeling op zich verkeerd is, of verworpen.
Sterker nog, we vinden juist duidelijke indicaties voor het correct zijn van de Mawlid herdenking waarbij de analogie in reden en daad één op één overeenkomt met de andere goede daden, zoals het vasten uit dank voor een gunst.
Dit is de grond voor de islamitische jurisprudentie waarom er tegen goede handelingen ter ere van de geboorte van de Profeet ﷺ geen bezwaar is omdat dit de stalen kaders van de islam (Fiqh) geenszins overschrijdt, maar juist in het licht is van het handelen van de nobele Profeet ﷺ.
Het bestaan van goede innovaties en slechte innovaties
In de islam wordt er daarom onderscheid gemaakt voor wat betreft handelingen die niet expliciet zijn gedaan door de Profeet ﷺ, noch die door hem zijn bevolen.
“Wie een goede wijze initieert in de islam, verdient de beloning ervan en van allen die het na hem uitvoeren tot de Dag des Oordeels. En wie een slechte wijze in de islam introduceert, zal zijn zonde dragen en van hen die het na hem uitvoeren tot de Dag des Oordeels”.
Voor de uitvoerige uitleg hiervan verwijs ik de lezer graag naar het onderstaande artikel:
Is er een goede innovatie Bid’ah in de islam?
Een uitgebreider artikel zal nog verschijnen. Meehelpen?
Hierbij is de strikte eis dat een innovatie de Quran of Sunnah niet mag tegenspreken en niet in het verlengde ligt van iets dat Haram is of tot Haram zaken aanspoort. Een voorbeeld hiervan is toen ‘Uthman ibn ‘Affan (moge Allah tevreden met hem zijn) de tweede Adhan [oproep tot gebed] vóór het vrijdaggebed introduceerde. Zo ook is de samenbundeling van de Quran door Abu Bakr geïntroduceerd terwijl hij het eerst afwees, de kleurenTajwid, de kennisgebieden van Tajwid, Nahw, Sarf, het schrijven van de Quran in een ander font, het bouwen van islamitische scholen voorbeelden van nieuwigheden in de islam.
Zoals we eerder hebben kunnen concluderen, is het herdenken van de Mawlid in complete lijn met de Quranische geboden en het handelen van de nobele Profeet ﷺ.
Dit zal anders zijn wanneer iemand bijna zeker weet (al-Zann al-Ghalib) dat het volk tijdens een herdenking Haram zaken zal uitvoeren.
Echter, zeggen dat elke Mawlid herdenking daarom uit voorbaat verboden zou moeten worden, is een groot onrecht naar de toepassing van de wet en naar de dienaar toe omdat niet elke bijeenkomst hetzelfde is. In Al-Azhar Al-Shareef worden bijvoorbeeld grote bijeenkomsten gehouden onder toezicht van ‘Ulama, waarin de Salawaat worden gereciteerd, de Burdah Shareef[1] wordt gelezen, lezingen en Hadith-bijeenkomsten worden gehouden; in Turkije, Marokko en overige delen van de wereld is hetzelfde waarneembaar.
[1] De Salafiyyah zien het lezen van de Burdah als het oplezen van gedichten van Shirk. De Tawhid van de Salafiyyah en hun concept van goddelijke eigenschappen verschilt enorm met die van de Ahl al-Sunnah.
Begrijp de bewijsvoering stap voor stap
Voor de complete deductie van de legaliteit van de Mawlid verwijs ik de lezer graag naar de Fiqh-boeken en exegeses van de Hadith-werken waarin het concept van Mawlid of Bid’ah Hasanah is beschreven. Om het voor de lezer makkelijk te maken, vat ik de bewijsvoering in hoofdlijnen samen:
- De Profeet ﷺ is een van de grootste zegeningen van Allah ﷻ voor de natie. Dit is expliciet genoemd in de Quran, 3:164
- Het herdenken van een zegen van Allah ﷻ is geboden in algemene zin, Quran 5:20
- Het herdenken van de komst van de Profeet ﷺ is het herdenken van een gunst van Allah ﷻ.
- De Profeet ﷺ herdacht zijn eigen geboorte op de maandag, naast het feit dat er ook overgeleverd is dat de Profeet overige gunsten herdacht.
- De Profeet ﷺ vermeldde expliciet dat hij gelet hierop vastte uit dank naar Allah ﷻ (Muslim) ذلكَ يَوْمٌ وُلِدتُّ فِيه…
- Het herdenken van de Profeet ﷺ is dus een goede daad.
- Het verrichten van vrijwillige goede daden die Mutlaq zijn qua regel mag op elk moment, vanwege de algemeenheid daarvan. Hiervan zijn dagen en momenten uitgezonderd die expliciet door de Profeet ﷺ zijn genoemd.
- Het uitvoeren van andere goede daden (die Mutlaq zijn qua regel) ter gelegenheid van de geboorte van de Profeet ﷺ, is afgeleid van het handelen van de Profeet ﷺ, namelijk zijn vasten. Zolang deze handelingen de Quran en Sunnah niet tegenspreken is er geen bezwaar hiertegen: Bid’ah Hasanah.
- De geleerden van Fiqh en Hadith hebben de categorie van Bid’ah Hasanah expliciet benoemd en geaccepteerd vanuit de Sunnah.
- Het aanwijzen van een dag voor goede daden is bewezen vanuit de islamitische traditie. Zolang de aanwijzing van een dag als vrijwillig wordt geacht, en niet als Wajib of Fard, is dit geenszins in strijd met de Quran of Sunnah.
- De geleerden van Fiqh en Hadith hebben het aanwijzen van dagen expliciet benoemd en geaccepteerd vanuit de leringen van de Sunnah.
- De Mawlid herdenking voldoet zo aan de basisstelregels van Fiqh en is dus legitiem.
De geleerden stelden echter een belangrijke voorwaarde hiervoor, namelijk dat het aanwijzen van zo’n dag niet namens de Shari’ah zal zijn, met andere woorden men dient te accepteren dat de Shari’ah zo’n dag niet vastlegt, noch daartoe gebiedt, maar wel de ruimte open laat om vrijwillige goede daden te verrichten op een specifieke dag.
Waarom mag je niet stellen dat het herdenken van de Mawlid Wajib of Fard is?
De reden hiervoor is omdat er vanuit de Quran en Sunnah geen expliciet gebod is gekomen om een dag waarop gemeend wordt dat de Profeet ﷺ is geboren, te verwelkomen middels vrijwillige aanbiddingen. Het is een andere kwestie dat bewezen is dat de Profeet ﷺ dit wel herdacht middels andere daden, zoals het vasten. Wanneer iemand stelt dat de herdenking van de geboorte van de Profeet ﷺ in Rabi’ al-Awwal jaarlijks gedaan zou moeten worden, in de zin van dat het Wajib of Fard is, dan zal dit een stelling zijn die de Quran en Sunnah overschrijdt en dus een innovatie is, omdat hiermee iemand iets verplicht stelt terwijl de Quran en Sunnah dat zelf niet doen.
Het blijft een innovatie!?
De volledige ontleding van dit Fiqh vraagstuk is bekend bij de ‘Ulama in Fiqh en uitvoerig besproken door grote Fuqaha en Muhaddithin geleerden. De vermelding van “elke innovatie (in absolute zin) is dwaling” is hier niet van toepassing omdat middels andere Ahadith het bestaan van goede innovaties is beschreven. Dit is meermaals door grote geleerden in Tafsir, Hadith-exegese en Fiqh-werken in hoofdstukken vermeld. Deze geleerden contextualiseren, middels het raamwerk van Quran en Hadith, de uitspraak van de nobele Profeet ﷺ dat elke innovatie een dwaling is, die de Quran en Sunnah tegenspreekt, of dat elke nieuwigheid in ‘Aqidah een dwaling is.
De kwestie van de Mawlid is een Fiqh vraagstuk over handelingen en valt onder hetzelfde gebod als de overige goede daden. Het is geen onderwerp van ‘Aqidah. Het is derhalve onterecht Mawlid gangers voor dwalenden uit te maken of zelfs als gravenaanbidders. Zelfs vanuit het aspect dat iemand dit vanwege hun slechte deductie als Haram ziet, zouden Mawlid gangers hoogstens als fout of plegers van Haram gezien worden, echter de kwalificatie dwalend, Mushrik of gravenaanbidder is een overschrijding van de Usul in ‘Aqidah.
In het kort is het vanwege de zuivere deductie hiervan uit de Quran en Sunnah middels de richtlijnen van Usul al-Fiqh dat de geleerden van de vier Mazahib deze praktijk stimuleerden, en expliciet in hun Fatawa-boeken vermeldden. De islamitische rijken hielden in samenspraak met de islamitische Fuqaha (Qudat) deze herdenkingen nationaal en verspreid over meerdere dagen. Het bestaan van een zeer kleine groep geleerden die hiervan afweek, baseerde hun deductie op de opinie dat elke innovatie dwaling is. Dit standpunt is echter niet sterk en wordt derhalve door een zeer kleine minderheid uitgedragen.
Het afgeven van een Fatwa gebaseerd op zwakke standpunten is niet toegestaan volgens de Dar al-Ifta van Al-Azhar.
Het gebruik van het woord ‘ritueel’ om de Mawlid herdenking te verdoemen
Dat woorden een verschil maken voor de regelgeving, is bekend bij de geleerden. Zo kan door een net ander woord te gebruiken of dit op een bepaalde manier te interpreteren een definitie veranderen en een ander resultaat geven.
We zien dat een minderheidsgroepering de bekende leuze hanteert om de Mawlid herdenking te verdoemen. Het fundament wordt gebaseerd op het concept dat ook aangelegenheden vastgelegd zijn ongeacht een regel Mutlaq is, en dat elke innovatie Haram is of zelfs dwalend.
De gebruikte formule luidt als volgt:
“Elk herhalend fenomeen is een ritueel, elk ritueel is een aanbidding, elke nieuwe aanbidding is een innovatie en elke innovatie leidt tot het vuur.”
Waar ik de lezer op attent wil maken, is dat het gebruik van het woord ritueel in deze context niet terecht is. Door (opzettelijk) het woord ritueel te gebruiken wordt de lezer de illusie voorgehouden dat goede daden die Mutlaq zijn qua Hukm, aanbiddingen zijn die in werkelijkheid Tawqifi zijn qua aangelegenheid, en niet voor andere aangelegenheden gedaan mogen worden waarover niets expliciet is overgeleverd.
In simpele woorden: het uitvoeren van vrijwillige goede daden, die op elk moment van het jaar uitgevoerd mogen worden, mogen volgens deze minderheidsgroepering niet gekoppeld worden aan het herdenken van de Profeet ﷺ, dan alleen door het vasten op de maandag omdat dit wel expliciet is overgeleverd en de overige goede daden niet.
Deze wijze van redeneren gaat tegen de Mutlaq Hukm in, waarvoor Allah ﷻ en de nobele Profeet ﷺ toestemming geven om algemene, goede daden uit te voeren. Het gaat zogezegd tegen de toestemming van de Wetgever in om Allah ﷻ te herdenken, vrijwillig te aanbidden, om de Profeet ﷺ als een gunst te herdenken. In de praktijk wordt dus het kleden en voeden van een weeskind op elke 12de van Rabi’ al-Awwal, ter ere van de geboorte van de Profeet ﷺ volgens deze redenering, een satanische daad, die tot dwaling leidt.
Een ander bezwaar dat zij maken is dat, omdat het jaarlijks wordt gedaan, dit de vorm heeft van een ritueel en nieuwe rituelen dwalende innovaties zijn. Dat dit een absurde stelling is, is de kernreden waarom de overweldigende meerderheid van de natie, vanaf de 4de en 5de eeuw de geboorte van de Profeet ﷺ wel herdacht en door de eeuwen heen door de geleerden en islamitische rijken nationaal werd herdacht middels vrijwillige aanbiddingen. De illusie dat deze minderheidsgroepering de ware vaandeldragers zijn van de Salaf, is weerlegd door sh. Dr. Ramadan al-Bouti rh.
Het voorbeeld van het gebed en de moeder
Om het wat makkelijker te maken zal hier een voorbeeld gegeven worden, zodat het subtiel verschil tussen aanbiddingen die Tawqifi en vrijstaand zijn verduidelijkt wordt.
Een voorbeeld van aanbiddingen die Tawqifi zijn, is de manier van bidden, de Fard, Sunnah etc. op de juiste tijden, de methode van de Hajj in de juiste maanden etc. Wat begrepen moet worden, is dat het gebed niet gebeden kan worden volgens eigen Ijtihad, vanwege het expliciete gebod van de Profeet ﷺ om het gebed te bidden, zoals expliciet voorgedaan door hem.[1]
Echter, wat betreft het uitvoeren van goede daden die Mutlaq zijn qua Hukm, of in algemene zin uitgevoerd mogen worden, is er niet zo’n expliciet gebod om het niet te mogen aanwijzen tot een dag, een tijd of een beperking. Men kan namelijk Allah ﷻ dankbaar zijn middels vrijwillige goede daden. Zelfs vrijwillige gebeden kunnen hiervoor uitgevoerd worden, terwijl de manier ervan wel Tawqifi is, doch de aangelegenheid kan verschillen. Men mag dus Allah ﷻ dankbaar zijn met een goede daad voor elke gunst, geboorte van een kind, ná de Wudu uit dank, voor de komst van de Profeet ﷺ, ondanks dat de manier van bijvoorbeeld het Nafl gebed wel vastgelegd is.
Maar het zijn aanbiddingen en aanbiddingen zijn allemaal Tawqifi
Dat deze vormen aanbiddingen zijn, is in de zin dat ze vallen onder een gebod om Allahs ﷻ gunsten te herdenken, of beter gezegd dankbaar te zijn, zoals het eerbiedigen van ouders in algemene zin is geboden en in realiteit een aanbidding van Allah ﷻ is.
Iemand kan dus zijn moeder respect betuigen met de intentie om Allah ﷻ te gehoorzamen vanwege Zijn gebod om de ouders te respecteren. Dit is een aanbidding van Allah ﷻ, geen aanbidding van de moeder.
Het is dus niet een aanbidding zoals het gebed waarbij de uitvoering van het gebed, de handelingen, de posities en wat gelezen moet worden, vastgelegd zijn door de nobele Profeet ﷺ. De Shari’ah legt namelijk deze constrictie niet op. Wanneer Allah ﷻ dit in algemene zin toestaat, is er geen beperking dat een dienaar vanwege gemak of aanleiding vrijwillig een periode aanhoudt zonder dat hij het Wajib acht. Dit is, zoals eerder uitgelegd, omdat het niet in strijd is met de geboden of verboden. Dat iemand als aanleiding het tonen van dankbaarheid vanwege een gunst van Allah ﷻ hanteert als reden, maakt de daad daarom niet satanisch of dwalend.
[1] De verschillen die bekend zijn onder de vier Mazahib zijn in realiteit allen gezien van de Profeet ﷺ en vallen onder het gebod dat Tawqifi is.
De correcte stelling zou daarom moeten zijn:
“Elk herhalend fenomeen hoeft niet per se een ritueel te zijn, maar het kan een vrijwillige daad zijn die vrij is om uitgevoerd te worden op elk moment van het jaar, mits het niet Wajib geacht wordt en er geen expliciet verbod op is gemeld door de nobele Profeet ﷺ.”
Het uitvoeren van individuele goede daden met een gemeenschap
Nu een korte toelichting is gegeven over de legaliteit van het herdenken van de Mawlid op individueel niveau, rest de vraag wat de islamitische wetgeving zegt wanneer deze herdenkingen op grote schaal gezamenlijk gebeuren.
Zo zien we in bepaalde gebieden, zoals in als India, Egypte, Marokko en Turkije, dat buiten de Mawlid om, moslims ook bij momenten bijeenkomen om goede daden te verrichten. Een voorbeeld hiervan is het afspreken om op de derde (Thalatha) of veertigste dag (Arba’un) na het overlijden van een moslim(a) bijeen te komen voor het verrichten van vrijwillige goede daden. Het is hierbij van belang dat de lezer ook hier begrijpt dat dit niet gedaan wordt omdat het gezien wordt als een verplichting of dat het geboden is vanuit de Quran of Sunnah. Dit wordt slechts gedaan uit gemak, omdat de Shari’ah hiertoe de ruimte biedt, zoals in de kwestie van de Mawlid.
Het enige verschil met het voorgaande is dat er tijdens deze bijeenkomsten verscheidene aanbiddingen van Allah ﷻ, zoals liefdadigheid, recitatie, vrijwillige aanbiddingen etc. in groten getale tezamen plaatsvinden, in plaats van individueel. Het beoogde doel hierbij is om zo veel mogelijk zegeningen te verzamelen en deze te schenken aan de overledene moslim(a). Het is niets anders dan een verzameling van zegeningen, iemand die vrijwillig bidt, iemand die de armen en wezen voedt en kleedt, iemand die de Salawaat leest en ga zo maar door.
Op de samenbundeling van goede daden is de uitspraak van Hujjah al-Islam Abu Hamid al-Ghazzaliyy rh. van toepassing:
إِنْ أَفْرَادُ الْـمُبَاحَاتِ إِذَا اجْتَمَعَتْ كَانَ ذٰلِكَ الْـمَجْمُوْعُ مُبَاحًا۔
„Wanneer de individuele daden legaal zijn, en in een bijeenkomst individueel worden gedaan, dan zal de bijeenkomst in zijn geheel ook legaal zijn.” – Ihyaa Ulum al-Deen (geparafraseerd)
Imam al-Ghazzaliyy legt hier uit dat wanneer elke handeling afzonderlijk (de aanbidding tot Allah ﷻ) al toegestaan en legaal is, dan zal er ook niets aan te merken zijn op de bijeenkomst van deze verscheidene legale handelingen, m.a.w. allen tezamen zijn net zo legitiem, zoals ze dat waren in isolatie.
Dit is exact hetgeen plaatsvindt tijdens bijeenkomsten als de Mawlid, de Thalatha, de Arba’un, waarin naast het voordragen van de heilige Quran, ook liefdadigheid wordt verricht om zegeningen te verkrijgen en te sturen als geschenk naar de geliefde Profeet ﷺ of een overleden, dierbare moslim. Er zijn zaken die verboden zijn om samen te bundelen die van deze regel uitgesloten worden omdat de Quran of Sunnah deze expliciet hebben genoemd.
Haram zaken tijdens bijeenkomsten
We zien echter dat er ook bijeenkomsten worden gehouden waarin zonder meer daden plaatsvinden die expliciet verboden zijn. Zaken zoals het mixen van vrouwen met mannen, het opvoeren van een soort Carnavalsstoet met dans en geschreeuw etc., het extravagant versieren van huizen welke onder verspilling valt (geld dat naar de armen kon gaan), kortom zaken waartegen de nobele Profeet ﷺ heeft gewaarschuwd. Dit zijn zonder meer daden die Haram zijn of vermeden moeten worden. Een dienaar zal hiermee de Profeet ﷺ eerder verdriet aandoen dan geluk toebrengen.
Juist omdat dit ook veel voorkomt in Azië, zal hieronder het citaat aangehaald worden van een van de grootste Muhaddithin, Shah ‘Abdul ‘Aziz al-Dehlawiyy rh. De reden hiervoor is dat deze Muhaddith meerdere regels toelicht die van toepassing zijn op de onderwerpen die zojuist zijn besproken.
Hij vermeldt in het Farsi:
رفتنِ بر قبور بعد سالے يك روز معيّن كرده سه صورت است-اوّل:آں كه يك روز معين نموده يك شخص يا دو شخص بغير هيئت اجتماعيه مردمانِ كثير بر قبور محض ينا بر زيارت و استغفار بروند ايں قدر از روئے روايات ثابت است و درتفسير دُرِّ منثور نقل كرده كه هر سال آنحضرت صلى الله تعالى عليه و آله و سلم بر مقابرمى رفتند و دُعا برائے مغفرت اهلِ قبور مى نمودند- ايں قدر ثابت و مستحب است- دوم: آنكه بهيئت اجتماعيه مردمانِ كثير جمع شدند و ختمِ كلام الله كنند و فاتحه بر شيرينى يا طعام نموده تقسيم درميانِ حاضران نمايند- ايں قسم معمول در زمانه پيغمبر خدا و خلفائے راشدين نبود- اگر كسے بايں طور بكند باك نيست- زيراكه دريں قسم قبح نيست, بلكه فائده احيا و اموات راحاصل مى شود- سوم: طور جمع شدن بر قبور ايں است كه مردماں يك روز معين نموده و لباس هائے و نفيس پوشيده مثلِ روز عيد شادماں شده بر قبر ها جمع شدند- رقص و مزامير و ديگر بدعاتِ ممنوعه مثلِ سجود برائے قبور و طواف كردن قبور مى نمايند, ايں قسم حرام و ممنوع است, بلكه بعضے بحدِّ كفر مى رسند و هميں است محمل, محمل ايں دو حديث و لا تجعلوا قبرى عيدًا چنانچه در مشكوٰة شريف موجود است اللّٰهم لا تجعل قبرى و ثنًا يُعْبَدُ-
“Het reserveren van een dag in een jaar, met de insteek dat op die dag de graven der vromen bezocht zullen worden, kent drie vormen.
De eerste is dat men een willekeurige dag reserveert en op die dag individueel, of twee bij twee, de graven bezoekt, maar niet in de vorm van een groep (mannen). Hierbij zullen weinig personen per keer gaan en zal er dus geen groep gevormd worden. Deze wijze van bezoeken is bewezen vanuit de overleveringen, wat volgt uit de overlevering in Durr Manthoer (در منثور), dat de geliefde Profeet ﷺ aan het begin van elk jaar de graven (van de moslims) bezocht en namens hen een Du’a ter vergiffenis verrichtte. Dit is feitelijk bewezen en derhalve Mustahab (gewenst) voor ons om te doen.
De tweede is dat dit in de vorm van gezamenlijk bijeenkomen gebeurt, waarbij er sprake is van een grote groep mannen. Hier zullen de aanwezigen de heilige Quran uitlezen, de Fatihah (traditie) verrichten en zoetigheid en voedsel onder de aanwezigen uitdelen. Deze vorm was er niet in de tijd van onze geliefde Profeet ﷺ, noch in de tijd der Khulafaa’ al-Rashidien. Echter, er is hier geen enkel bezwaar tegen, vanwege het feit dat er geen kwaad op aan te merken is. Sterker nog, hiervan verkrijgen de levenden, alsook de overledenen, juist voordeel.
De derde is dat men een dag reserveert, zich tooit met kledingstukken die in het oog springen en uiterst luxueus zijn, bij een graf feest en vreugde uit alsof het een ‘Ied (عيد) betreft, danst, blaasinstrumenten afspeelt, overige verboden innovaties verricht, en de Tawaf verricht om de graven. Deze vorm is Haram en verboden. Enkelen onder de bezoekers der graven gaan met hun handelingen zelfs zo ver tot de grens van Kufr. Het is exact deze vorm welke bedoeld is in de heilige Ahadith:
وَلَا تَجْعَلُوا قَبْرِى عِيدًا
De geliefde Profeet ﷺ verkondigt: ‘Maak van mijn rustplaats geen Ied.’) en
اَللّٰهُمَّ لَا تَجْعَلْ قَبْرِى وَثَنًا يُعْبَدُ
De geliefde Profeet ﷺ deed een gebed: ‘O mijn Heer, maak van mijn rustplaats geen afgodsbeeld dat men zal aanbidden.’”
Het is daarom belangrijk dat de lezer op de hoogte is van de richtlijnen om bijeenkomsten te houden en de nuance die geleerden maken wanneer zij spreken over het feit dat het herdenken van de Profeet ﷺ in bijeenkomsten toegestaan is. Het dansen, mixen, verspillen, muziek afspelen en feesten tijdens bijeenkomsten van de Mawlid, Thalatha of Arba’un kent geen ruimte in islam en is zelfs de reden geweest dat bepaalde geleerden van de Ahl al-Sunnah deze praktijk verboden vanwege de Haram zaken die het volk uitvoert tijdens dit soort evenementen. Een Mustahab zal niet meer Mustahab zijn wanneer het overschaduwd wordt met honderden Haram zaken. Zulke bijeenkomsten zouden terecht vermeden moeten worden.
Afsluitend
De herdenkingen die in dit artikel zijn besproken, zijn volgens de islamitische wetgeving toegestaan en gefundeerd op principes die te vinden zijn in de verheven Shari’ah.
Het is dus bewezen dat het aanwijzen van goede daden (aanbidding van Allah ﷻ) op specifieke momenten, die jaarlijks, maandelijks of wekelijks herhaald worden, in feite afgeleid zijn uit de handelswijze der Aslaf, en hierdoor niet bestempeld kunnen worden als daden van Shirk, Kufr, dwaling en daden tegen de Quran en Sunnah als ze gedaan worden ter ere van de geliefde Profeet ﷺ. Wanneer algemene, goede daden op elk moment uitgevoerd mogen worden, op de momenten na waar een expliciet verbod voor is, is er vanuit de islamitische wetgeving niets op tegen om een dag aan te wijzen hiervoor, mits het niet als Wajib of Fard wordt gezien.
Iets dat zich fundeert op de islamitische principes kan nimmer een slechte innovatie zijn, noch polytheïsme.
Dit is de reden geweest dat sinds de 4de en 5de eeuw de ‘Ulama en islamitische rijken door de eeuwen heen de geboorte van de Profeet ﷺ grootschalig herdachten middels toegestane handelingen.
Het is niet mogelijk dat, zoals een minderheidsgroepering in deze tijd stelt, de voorgaande geleerden en islamitische rijken allen dwaalden en dat allen tegen de Quran en Sunnah waren tot het verschijnen van de huidige minderheidsgroepering.
De insteek van zulke bijeenkomsten is het versturen van zegeningen naar onze dierbaren, iets waar de nobele Profeet ﷺ het meest toe gerechtigd is.
Ter afsluiting hiervan wil ik de woorden van Imam Sjami rh. citeren over het zenden van zegeningen naar onze geliefde Profeet ﷺ:
فَإِنَّهٗ أَحَقُّ بِذٰلِكَ حَيْثُ اَنْقَذَنَا مِنَ الضَّلَالَةِ فَفِىْ ذٰلِكَ نَوْعُ شُكْرٍ وَإِسْدَآءٌ جَمِيْلٌ لَّهٗ وَالْكَامِلُ قَابِلُ لِزِيَادَةِ الْكَمَالِ مُلَخَّصًا۔
„Betreffende het zenden van zegeningen aan het adres van de geliefde Profeet ﷺ, is hij voorzeker het meest gerechtigd daartoe, daar hij ons verloste van dwaling. Dus in het zenden van zegeningen naar hem zit een vorm van dankbetuiging en het betuigen van sublieme bejegening jegens hem. En degene die verheven is, is het meest gerechtigd tot verhevenheid.”
Moge Allah ﷻ ons allen verenigen in de liefde voor de nobele Profeet ﷺ en beschermen tegen extremisme dat de natie uit elkaar trekt. Ik hoop dat er middels dit korte artikel enig begrip is voor de Mawlid gangers en dat de extreme Fatawa van Tadlil en Tafseeq achterwege blijven. Voorzeker zit er heil in het herdenken van de nobele Profeet ﷺ.
Lees ook
Aanbevolen literatuur
Het is aanbevolen op deze verheven dag te leren over het leven van onze geliefde Profeet ﷺ. Hiervoor hebben we een artikel en een boek beschikbaar:
Samenvatting over het leven van de Profeet Muhammad
Seerah van de Profeet ﷺ
In dit wereldbekende werk van Sh. Abdul Ghaniyy al-Maqdisi kom je in vogelvlucht te weten over het leven van de Profeet Muhammad ﷺ. Je leert over zijn jeugd, ouders, kinderen, familieleden. Daarnaast is er een mooie beschrijven van de uiterlijke kenmerken van de Profeet ﷺ en ook zijn beeldschone eigenschappen. Er is een apart hoofdstuk over de wonderen van de Profeet ﷺ. Op het eind wordt een biografie gegeven van de 10 metgezellen die het bericht ontvingen van het paradijs.
De argumenten volgens Fiqh
Hoe dit praktijk door de schriftgeleerden van de islam is onderbouwd volgens het islamitisch recht is in een kort en bondig boek samengevat. Madrasah Rayatun Nabiyy ﷺ heeft hierop een boekwerk samengesteld waarin de bewijsvoering in het Nederlands is gedaan met de bronnen. Hierin is ook een hoofdstuk toegewijd aan de groepering die stellen dat het herdenken van de Mawlid dwaling is.
De bezwaren op de Mawlid
Ondanks de Mawlid door de overweldigende meerderheid door de eeuwen heen, tot in de ordes van Mujtahidin, Fuqaha, Muhaddithin, complete moslimrijken werd gepraktiseerd en uitgevoerd, zijn er ook enkelingen geweest die bezwaren hebben geuit op de Mawlid. Op deze bezwaren heeft sh al-islam Imam al-Suyuti rh. een boekwerk geschreven die deze ontleden en beantwoorden. Het boek is in het Engels beschikbaar gesteld tezamen met een lijst van grootgeleerden die de Mawlid, ondanks nieuw, accepteerden en herdachten.
Zó gelooft een moslim
Heb je altijd willen weten… hoe gelooft een moslim nou eigenlijk? Je kinderen willen beschermen van de tsunami aan anti-islamitische geloofstellingen? Dan is dit boek voor jou. In dit boek wordt op een makkelijke manier uitgelegd hoe een moslim gelooft en waarom. Je krijgt ook de actuele onderwerpen makkelijk uitgelegd, zoals de LHBTIQ+, transgender en evolutietheorie, maar ook hoe we omgaan met verzen van de Koran die spreken over de Handen van Allah.
- Voor jong en oud, bekeerlingen
- Met vraag & antwoord;
- Met actuele onderwerpen, zoals evolutietheorie, LHBTIQ+;
- Met gratis online cursus.
